Tảo mộ (hay còn gọi là chạp mã) là một nghi thức trong văn hóa truyền thống của người Việt, diễn ra vào dịp cuối năm hoặc trước Tết Nguyên Đán, nhằm dọn dẹp, sửa sang mộ phần tổ tiên và bày tỏ lòng thành kính đối với những người đã khuất. Việc này không chỉ giúp gia đình tôn trọng tổ tiên mà còn cầu mong cho các linh hồn được yên nghỉ, siêu thoát, đồng thời mang lại sự bình an, may mắn cho gia đình trong năm mới.
Ý nghĩa của việc đi tảo mộ (chạp mã)
2. Ngày tảo mộ cuối năm
Ngày tảo mộ cuối năm thường được thực hiện vào các ngày 23 tháng Chạp (tức trước Tết Nguyên Đán), ngày này là ngày ông Công ông Táo về trời, cũng là thời điểm thuận lợi để các gia đình tiến hành nghi lễ cúng tiễn Táo quân và dọn dẹp mộ phần. Tuy nhiên, cũng có thể chọn ngày cuối cùng trong tháng Chạp, tùy thuộc vào phong tục của mỗi gia đình và địa phương.
3. Cách sắm lễ, mâm cúng tảo mộ
Mâm lễ cúng tảo mộ chủ yếu gồm những lễ vật đơn giản nhưng đầy đủ ý nghĩa:
Hương nhang: Dâng lên để tưởng nhớ các linh hồn tổ tiên.
Trái cây tươi: Các loại quả như chuối, bưởi, táo, cam… thể hiện sự thành kính.
Hoa tươi: Hoa cúc vàng hoặc hoa ly để tạo không gian trang nghiêm.
Bánh kẹo: Những loại bánh ngọt, kẹo để dâng cúng các linh hồn.
Vàng mã: Vàng bạc, tiền giấy, mã để cầu nguyện các linh hồn tổ tiên được siêu thoát.
Rượu, trà: Để mời tổ tiên về hưởng lễ.
Nước sạch: Để thể hiện sự thanh tịnh.
Ngoài ra, gia chủ cần chuẩn bị dụng cụ để quét dọn mộ phần như chổi, găng tay, khăn lau, để giữ cho mộ phần sạch sẽ, trang nghiêm.
4. Văn khấn tảo mộ theo văn khấn cổ truyền Việt Nam
Văn khấn tảo mộ cuối năm thường có nội dung như sau:
“Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Kính lạy chư Phật, chư Bồ Tát, các vị Thần linh, Tổ tiên.
Hôm nay, con cháu thành kính đến tảo mộ của tổ tiên để dọn dẹp, lau chùi mộ phần và tưởng nhớ các Ngài. Con xin dâng lễ vật và hương hoa để cầu cho các linh hồn tổ tiên được siêu thoát, hưởng phúc lộc, gia đình con luôn được bình an, mạnh khỏe, công việc thuận lợi, tài lộc hưng thịnh.
Xin cho linh hồn tổ tiên được siêu thoát, gia đình con được phù hộ, tài lộc dồi dào.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).”
5. Bài cúng tạ mộ cuối năm (chạp mã)
Bài cúng tạ mộ cuối năm (chạp mã) là để tạ ơn tổ tiên đã phù hộ gia đình trong suốt một năm qua, và cầu mong sự bình an, may mắn cho năm tới.
Bài cúng tạ mộ cuối năm:
“Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Kính lạy chư Phật, chư Bồ Tát, các vị Thần linh, Tổ tiên.
Hôm nay, con cháu đến đây để tạ ơn các Ngài đã phù hộ cho gia đình con trong suốt một năm qua. Con xin thành tâm dâng lễ vật, hương hoa, cầu xin các Ngài phù hộ gia đình con luôn được bình an, công việc thuận lợi, tài lộc dồi dào, gia đạo hòa thuận.
Xin tổ tiên, ông bà, cha mẹ phù hộ cho gia đình con trong năm mới.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).”
6. Câu hỏi liên quan
Tảo mộ ngày Tết giờ nào tốt?
Nên tảo mộ vào buổi sáng sớm, từ khoảng 5-7 giờ sáng, tránh những giờ xấu trong ngày. Cần chọn giờ hoàng đạo để tỏ lòng tôn kính và mong muốn một năm mới may mắn, bình an.
Tảo mộ ngày Tết thế nào cho đúng?
Khi tảo mộ, gia chủ nên thực hiện nghi lễ trang nghiêm, dọn dẹp sạch sẽ mộ phần của tổ tiên, thay thế các đồ cúng cũ, dâng lễ vật mới. Cúng tạ tổ tiên và cầu nguyện cho các linh hồn được yên nghỉ. Sau đó, gia chủ có thể đốt vàng mã để tiễn biệt tổ tiên, đồng thời không quên thắp hương tưởng nhớ trước khi rời khỏi mộ phần.
Tảo mộ cần kiêng kỵ gì?
Kiêng kỵ nói chuyện to tiếng khi tảo mộ, tránh gây ồn ào, làm xáo trộn không khí linh thiêng.
Kiêng kỵ đi tảo mộ vào ban đêm, vì nhiều người quan niệm rằng việc này có thể gây xáo trộn linh hồn tổ tiên.
Kiêng kỵ không dọn dẹp mộ phần hoặc không thực hiện nghi thức cúng bái tạ ơn tổ tiên đầy đủ.
Kiêng kỵ không để mộ phần bị bẩn hoặc không sạch sẽ, cần giữ không gian xung quanh mộ luôn gọn gàng và trang nghiêm.
Tảo mộ hay còn được gọi là chạp mả, là việc dọn dẹp cỏ dại, lau chùi sạch sẽ những nấm mộ. Ngoài ra còn có thể sửa sang, tu bổ cho ngôi mộ và chăm sóc những cây xanh ở xung quanh phần mộ của người quá cố. Sau đó đem hoa, lễ vật đến và thắp hương để mời gọi những người quá cố về nhà ăn Tết cùng con cháu.
Ý nghĩa của việc tảo mộ
Tảo mộ là một dịp để gia đình, con cháu sum vầy và giãi bầy những tâm tư, tình cảm với những người đã khuất trong một năm vừa qua. Tảo mộ còn có ý nghĩa thể hiện lòng hiếu kính, sự biết ơn của con cháu với ông bà, tổ tiên, nhắc nhở con cháu về đạo lý “chim có tổ, người có tông”. Tảo mộ thật sự là một nét đẹp văn hóa đáng quý của con người Việt Nam.
2.Ngày tảo mộ cuối năm
Ở miền Nam, có gia đình tiến hành tảo mộ từ rất sớm, khoảng mùng 10 tháng Chạp, kéo dài đến 25 âm lịch thì kết thúc (những ngôi mộ vô chủ sẽ được người dân địa phương dọn giúp sau đó).
Tham khảo thêm: Văn khấn tất niên ngày 30 Tết Giáp Thìn 2024 chuẩn, chi tiết
Ngày tảo mộ cuối năm
3.Cách sắm lễ, mâm cúng tảo mộ
Cách sắm lễ, mâm cúng tảo mộ
Việc chuẩn bị những vật phẩm cúng lễ sao cho đúng và đủ khi đi tảo mộ là vô cùng quan trọng.
Có một số lễ vật là không thể thiếu như: Đèn, trà, rượu, nước trong, tiền vàng, trầu cau, nhang và trái cây. Gia đình có thể chuẩn bị lễ chay hoặc lễ mặn tùy theo truyền thống của mỗi gia đình. Đối với lễ chay, cần chuẩn bị thêm bánh, gạo, muối, chén mật, xôi chè. Lễ mặn thì có thêm chân giò, gà luộc hoặc khoanh giò.
Tảo mộ với tấm lòng thành
Một điều đặc biệt đó chính là tấm lòng thành của con cháu với ông bà, tổ tiên. Mọi việc dọn dẹp, sửa sang, làm lễ đều phải xuất phát từ tâm, làm với lòng thành và biết ơn đối với ông bà, tổ tiên.
Vào ngày này mọi người cần chuẩn bị mâm cúng thanh minh đúng chuẩn tại nhà, ngoài mộ để thờ cúng tổ tiên.
4.Văn khấn tảo mộ theo văn khấn cổ truyền Việt Nam
Văn khấn tảo mộ cuối năm
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy ngài Địa tạng Vương Bồ Tát.
– Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái Tuế Chí đức Tôn thần, Kim niên hành binh, Công tào Phán quan.
– Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng Chư vị Đại Vương quản cai nơi nghĩa trang.
– Con kính lạy Ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa Tôn thần.
– Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ Long Mạch Tôn thần, các ngài Tiền Chu tước, Hậu Huyền vũ, Tả Thanh Long, Hữu Bạch Hổ cùng liệt vị Tôn Thần cai quản trong nơi nghĩa trang này.
Con kính lạy hương linh cụ:…………………..
Hôm nay là ngày… tháng Chạp năm Quý Mão, năm cũ sắp qua, năm mới sắp đến.
Tín chủ (chúng) con là:…………..
Ngụ tại:…………..
Chúng con sắm sanh phẩm vật, hương hoa trà quả, kim ngân tài mã, dâng hiến trình cáo Tôn thần, kính rước vong linh bản gia tiên tổ chúng con là:…………… có phần mộ táng tại………… được về với gia đình đón mừng năm mới, để cho cháu con được phụng sự trong tiết xuân thiên, báo đáp ân thâm, tỏ lòng hiếu kính. Cúi xin Tôn thần, Phủ thùy doãn hứa.
Âm dương cách trở
Bát nước nén hương
Thành tâm kính lễ
Cúi xin chứng giám. Phù hộ độ trì
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
(Theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam – NXB Văn Hóa Thông tin)
Tham khảo:Văn khấn Tết Đoan Ngọ và những lưu ý khi cúng
5.Bài cúng tạ mộ cuối năm (chạp mã)
Bài cúng mẫu 1
Bài cúng mẫu 1
(Tạ mộ để xin phép Thổ thần Thổ địa nơi đó cho Ông bà về ăn Tết)
Kính lạy:
– Ngài Kim niên Đương cai Thái tuế Chí đức Tôn thần, Kim niên hành binh, Công tào phán quan.
– Ngài bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại vương.
– Ngài bản xứ thần linh Thổ địa tôn thần.
– Các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ long mạch Tôn thần, Tiền Chu tước, Hậu Huyền vũ, Tả Thanh long, Hữu Bạch hổ cùng liệt vị Tôn Thần cai quản ở trong xứ này.
Chúng con (Họ tên vợ, chồng)……………………………………………………
Địa chỉ…………………………………………………………………………………
Sắm sanh phẩm vật, hương hoa phù tửu lễ nghi, trình cáo Tôn thần, kính viếng vong linh là:………………………………
(Tên của Ông, bà, cha mẹ v.v…): Tuổi………………………….
Tạ thế ngày…………………………………………………………..
Phần mộ ký táng tại……………………………………………….
Nay nhân ngày (Ví dụ: Cuối năm, hoặc Thanh minh, hoặc thăm mộ) con xin cúi lạy Thần linh đất này, Thành hoàng bản thổ nơi đây, đất lành chim đậu, đức dày thanh cao, giữ lành công lao, có kết có phát nhờ vào thần quan, tôn thần long mạch cao sang, nhị thập tứ hướng nhị thập tứ sơn quanh vùng.
Chọn đây an táng mộ phần, thỏa yên muôn thủa, hồng ân đời đời, gia ân mãi mãi không thôi, chúng con xin có vài lời cầu xin: Bái tạ thủ mộ thần quan, cho chân linh dưỡng cho hài cốt nguyên vẹn toàn, phù hộ con cháu trần gian, an khang mạnh khỏe ăn làm gặp may. Âm dương cách trở, bát nước nén hương, biểu tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.
Phục duy cẩn cáo!
(Khấn 3 lần rồi đốt vàng tiền).
Bài cúng 2
Bài cúng 2
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
– Con kính lạy ngài Địa tạng vương bồ tát.
– Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái Tuế Chí đức Tôn thần, Kim niên hành binh, Công tào Phán quan.
– Con kính lạy ngày Bản cảnh Thành Hoàng Chư vị Đại Vương quản cai nơi nghĩa trang.
– Con kính lạy Ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa Tôn thần.
– Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ Long Mạch Tôn thần, các ngài Tiền Chu Tước, Hậu Huyền Vũ, Tả Thanh Long, Hữu Bạch Hổ cùng liệt vị Tôn Thần cai quản trong nơi nghiã trang này.
– Con kính lạy hương linh cụ:………………………………………………………
Hôm nay là ngày… …….tháng Chạp, năm cũ sắp qua, năm mới sắp đến.
Tín chủ (chúng) con là:………………………………………………………………
Ngụ tại:………………………………………………………………………………….
Chúng con sắm sanh phẩm vật, hương hoa trà quả,kim ngân tài mã, dâng hiến trình cáo Tôn thần, kính rước vong linh bản gia tiên tổ chúng con là:……………kỵ nhật là…….có phần mộ táng tại…………được về với gia đình đón mừng năm mới, để cho cháu con được phụng sự trong tiết xuân thiên, báo đáp ân thâm, tỏ lòng hiếu kính. Cúi xin Tôn thần, Phủ thùy doãn hứa.
Âm dương cách trở
Bát nước nén hương
Thành tâm kính lễ
Cúi xin chứng giám
Phù hộ độ trì
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!.
6.Câu hỏi liên quan
Tảo mộ ngày Tết giờ nào tốt?
Ngày giờ tảo mộ thường do gia đình tự chọn và thống nhất. Gia đình nào cũng thường chọn đến đó vào những ngày cuối tuần để con cháu về đông đủ trong ngày tảo mộ. Tuy nhiên, lễ tào mộ sẽ thực hiện sau ngày cúng ông Táo (23 tháng Chạp) đến chiều 30 Tết (29 nếu tháng thiếu).
Tảo mộ ngày Tết thế nào cho đúng?
Người đi tảo mộ cần chuẩn bị lễ vật. Gia đình có thể cung món chay hoặc món mặn. Lễ ăn chay nên chuẩn bị thêm bánh, gạo, muối, chén mật, chè nếp v.v. Sau khi sửa sang, quét dọn lăng mộ, con cháu mang hương hoa lễ vật đến thắp hương khấn vái thần linh, ông bà tổ tiên và mời ông bà về đón Tết Nguyên đán cùng con cháu.
Trong khi chờ hương tàn, con cháu có thể bắt đầu dọn dẹp, sửa sang lăng mộ. Khi hương cháy được hơn 2/3 tức là lễ tạ, gia chủ tiến hành hóa vàng.
Tảo mộ ngày Tết thế nào cho đúng
Tảo mộ cần kiêng kỵ gì?
Tảo mộ không phải là mâm lễ đầy ắp mà là tấm lòng thành của con cháu với ông bà, tổ tiên. Ngoài ra, có những lưu ý khi tảo mộ:
Cười đùa
Không được giẫm đạp lên mộ nhà hoặc xung quanh
Gọi tên nhau
Phá hoại mộ
Chửi bới, nói tục
Chụp ảnh
Sửa sang, dọn dẹp 4 mặt phần mộ, tránh chỉ dọn dẹp mặt trước.
Con gái đến tháng và phụ nữ mang thai được khuyên không nên viếng mộ…
Tảo mộ cần giữ sự tôn trọng, không đùa giỡn
Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nghi thức tảo mộ và những lưu ý khi thực hiện để mang lại bình an, hạnh phúc cho gia đình trong năm mới.
Bài cúng 2
